ความเป็นมา
การพัฒนาเมืองท่องเที่ยวที่เมืองเมเดยิน (Medellín) ของโคลอมเบีย เป็นการปรับเปลี่ยนเชิงโครงสร้างความสัมพันธ์ในทางระบบเศรษฐกิจของเมืองอย่างมีนัยสำคัญ เพราะนอกจาก เมเดยินจะเป็นเมืองใหญ่ลำดับที่ 2 ของประเทศแล้ว
เมเดยิน ยังเป็นเมืองที่พ่อค้ายาเสพติดเคยเป็นผู้มีอำนาจและอิทธิพลเหนือกว่าเจ้าหน้าที่ของรัฐ และกลุ่มองค์กรต่าง ๆ ของเมือง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงที่เมืองอยู่ภายใต้อิทธิพลของ Pablo Escobar การพัฒนาเมืองเพื่อการท่องเที่ยวที่เปลี่ยนไปจากภาพลักษณ์ของอาชญากรรมและความรุนแรง ได้พัฒนาขึ้นตามลำดับหลังจากการเสียชีวิตของ Pablo Escobar โดยที่ภาคส่วนต่าง ๆ ของเมืองได้ร่วมมือกันพัฒนาแบบมีส่วนร่วมของภาคพลเมืองที่เป็นไปตามกรอบของ Citizen Engagement เพื่อลดความเหลื่อมล้ำทางสังคมในการเข้าถึงการค้า อาชีพ การสาธารณสุข และการศึกษารวมทั้งการบริการของเมืองที่นำไปสู่การทบทวน/การเพิ่มการลงทุน จนกระทั่งปัจจุบัน the Overseas Development Institute (ODI) ได้ยกย่องว่า Medellín as a Model for Successful Local Development
ภาพประกอบที่ 29 การพัฒนาเมืองท่องเที่ยวที่เมืองเมเดยิน ประเทศโคลอมเบีย
ที่มา: The Hague Academy (2024)
การดำเนินกิจการ
The ACI Medellín เป็นองค์กรเครือข่ายขององค์กรภาคประชาสังคมที่รับผิดชอบต่อการพัฒนาเมืองเมเดยิน ซึ่งประกอบด้วย 7 องค์กร คือ (1) The Christian Youth Association ACJ-YMCA Medellín (2) The Juan Felipe Gomez Escobar Foundation (3) The SACIAR Foundation-Food Bank (4) The Salva Terra Foundation (5) The Antioquia Presente Corporation (6) The Seed of Hope Corporation และ (7) The Dream and Footprints of Tomorrow Corporation ด้วยความสามารถขององค์กรเหล่านี้จึงได้นำไปสู่การสร้างความร่วมมือกับองค์กรสนับสนุนระหว่างประเทศ
ภาพประกอบที่ 30 เครื่องหมายการค้า the Agency for Cooperation and Investment of Medellín and the Metropolitan Area
ที่มา: ACI Medellín (2024)
การสร้างผลงานของ ACI ในแต่ละด้านจะเป็นไปตามผลงานและความสามารถขององค์กรริเริ่มเหล่านี้ เช่น YMCA มุ่งส่งเสริม และสร้างโอกาสที่เปิดกว้างของงานด้านการประกอบการสร้างอาชีพที่สร้างความร่วมมือกับ World Vision Colombia หรือ The Salva Terra Foundation มุ่งสร้างงานความร่วมมือที่นำไปสู่ความเข้มแข็งของการลงทุนในการพัฒนาชนบทและความมั่นคงทางอาหารสำหรับเมืองเมเดยิน และจังหวัดอันตีโอเกีย (Antioquia) ที่เน้นงานอบรม ให้ข้อมูลปรึกษา พัฒนางานกระบวนการทำงาน โดยรวมเอากระบวนการทางสังคม (และความร่วมมือระหว่างประเทศ) เข้ามาร่วมใช้เป็นเครื่องมือ
ภาพประกอบที่ 31 กระบวนการทางสังคมและความร่วมมือระหว่างประเทศ
ที่มา: Wikipedia (2024)
ในขณะเดียวกัน เทศบาล เมือง และจังหวัด ก็สร้างสรรค์บรรยากาศของการเปลี่ยนแปลง เช่น การปรับปรุงพื้นที่อาคารและกายภาพของเมือง และการเปิดโอกาสเข้าถึงซึ่งบริการที่เท่าเทียมกันของประชาชน เช่น ห้องสมุดประชาชน การปรับปรุงถนน การติดตั้งลิฟต์หรือบันไดเลื่อนสาธารณะในพื้นที่ลาดชัน ที่ที่เป็นย่านของชุมชนแออัดแต่เดิม พร้อม ๆ กันนั้น เมือง/จังหวัด ยังได้เชื่อมโยงการพัฒนาเข้ากับแคมเปญใหญ่ของประเทศที่ต้องการเปลี่ยนภาพลักษณ์ไปจากเดิมเช่นเดียวกัน และต้องการสร้างรายได้จากการท่องเที่ยว เป็นรายได้ใหม่ และสร้างการประกอบการให้เป็นแหล่งรายได้ใหม่ของประชาชนเช่นเดียวกัน เมเดยินได้เป็นส่วนหนึ่งของ Colombia Co โดยโครงการ Visit Medellín
ก่อนปี ค.ศ. 2019 การท่องเที่ยวของที่นี่สร้างสรรค์งานขึ้นใหม่ 290,000 Jobs มากกว่า 3 ปีก่อนหน้านั้นถึง 50% คิดเป็น 8.2% ของ GDP ของเมือง (ก่อน Covid-19) หลังจาก Covid-19 เมเดยินเริ่มมีนักท่องเที่ยวเพิ่มขึ้น และเฉพาะช่วงมกราคม-พฤษภาคมของปี ค.ศ. 2022 ที่ได้ประกาศเป็นปีท่องเที่ยวไป โรงแรมมียอดจอง 72.5% เพิ่มมากที่สุด มีนักท่องเที่ยวเพิ่มขึ้น 12% เปรียบเทียบกับปี ค.ศ. 2020 ที่เผชิญกับการแพร่ระบาดและธุรกิจนี้ได้รับผลกระทบ นักท่องเที่ยวเพิ่มขึ้น 38% เปรียบเทียบจากปี ค.ศ. 2019 สร้างรายได้ให้กับเมือง 26 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 962 ล้านบาท)
Lesson-learned
กรณีศึกษาของเมืองเมเดยินเป็นตัวอย่างของการตัดสินใจเชิงยุทธศาสตร์ของผู้บริหารเมือง ที่เล็งเห็นถึงความสำคัญของเศรษฐกิจการท่องเที่ยว ซึ่งเป็นเศรษฐกิจใหม่ รวมทั้งโอกาสของการเปลี่ยนผ่านทางสังคม ที่เป็นหัวเลี้ยวหัวต่อของเศรษฐกิจและสังคมที่ต้องข้ามพ้นไปจากการพึ่งพาเครือข่ายการค้ายาเสพติดของพาโบล เอสโคบา (Pablo Escobar) (แม้จะเสียชีวิตไปแล้วตั้งแต่ปี ค.ศ. 1993 แต่อิทธิพลและความเคยชินจากการพึ่งพา ยังคงหลงเหลืออยู่ และมีการนำเอาเรื่องราวของเขาไปสร้างเป็นกิจกรรมท่องเที่ยวแบบผจญภัย)
ผู้บริหารเมือง เลือกที่จะลงทุนสร้างบันไดเลื่อน/ลิฟต์ ซึ่งระบบสาธารณูปโภคที่ใช้ประโยชน์ร่วมกันได้ทั้งนักท่องเที่ยวและผู้อยู่อาศัยของเมืองให้มีการเดินทางที่สะดวกในการขึ้นลงเนินเขา ซึ่งเป็นสภาพทั่วไปของเมือง ปรับพื้นที่ทางกายภาพให้ทันสมัย และสร้างโอกาสทางอาชีพใหม่ ๆ ซึ่งเป็นการทำงานที่ประสานความร่วมมือทั้งระหว่างเมืองกับรัฐบาลกลาง เมืองกับรัฐบาลต่างประเทศ องค์การระหว่างประเทศ และองค์กรภาคประชาสังคมจากต่างประเทศ รวมทั้งการพัฒนากระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชนในเมืองให้มีความตื่นตัวและรองรับการเปลี่ยนแปลงและเลือกที่จะไม่เดินไปตามวิถีของการพึ่งพาเครือข่ายการช่วยเหลือตามเครือข่ายเดิม
นวัตกรรมสังคม สำหรับกรณีของการพัฒนาเมืองท่องเที่ยวของเมเดยินที่ต้องการพัฒนาเศรษฐกิจของเมืองและสร้างความเป็นเมืองที่ก้าวพ้นไปจากการครอบงำของอิทธิพลเดิมของพาโบล เอสโคบา ด้านหนึ่ง เป็นการขับเคลื่อนด้วยเทศบาลกับหลายภาคส่วน ทั้งกระทรวงท่องเที่ยวและรัฐบาลกลาง องค์กรประชาสังคมทั้งในประเทศและต่างประเทศ ที่จะทำหน้าที่เป็นระบบสนับสนุน อีกด้านหนึ่ง ก็สร้างงานที่นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงที่สร้างประโยชน์ต่อประชาชนในพื้นที่ไปพร้อมกับการส่งเสริมการท่องเที่ยว เช่น บันไดเลื่อนสาธารณะในพื้นที่ลาดชัน ห้องสมุดประชาชน การปรับปรุงกายภาพของเมือง-ถนน ไฟฟ้า และการส่งเสริมอาชีพ กิจกรรมและโครงการเหล่านี้ ล้วนแต่แสดงถึงลักษณะของงานที่มุ่งไปสู่การเป็นเครื่องมือของการเปลี่ยนแปลงของเมืองมากกว่าที่จะเป็นเพียง Event ของการท่องเที่ยว
เรียบเรียงโดย
ดร.สุนทร คุณชัยมัง
สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนานวัตกรรมสังคม วิทยาลัยผู้นำและนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต
กรกฎาคม 2568
เอกสารอ้างอิง (References)
ACI Medellín. (2024). About us. https://acimedellin.org/about-us/?lang=en
The Hague Academy. (2024). Medellin: leading the way for smart and resilient cities. https://thehagueacademy.com/news/medellin-leading-the-way-for-smart-and-resilient-cities/
Wikipedia. (October 29, 2024). Biblioteca de España (Medellín). https://en.wikipedia.org/wiki/Biblioteca_de_Espa%C3%B1a_(Medell%C3%ADn)